TN23: Phản ứng tạo iodoform (CH₃CHO + I₂ + NaOH)

Tính chất hóa học đặc trưng của hợp chất carbonyl dạng methyl ketone.
Khái quát tính chất đặc trưng của nhóm carbonyl kiểu methyl (–CO–CH₃) qua phản ứng haloform (ở đây là iodoform, CHI₃).
Cơ chế: gồm 3 bước: tạo enolat, iod hóa ba lần, cắt đứt C–C.
Phương trình tổng quát:

1/ TÊN THÍ NGHIỆM: Phản ứng tạo iodoform (CH₃CHO + I₂ + NaOH)

Dụng cụ: ống nghiệm, đèn cồn, cốc thuỷ tinh.
Hoá chất: dung dịch iodine trong potassium iodide (I₂/KI), dung dịch sodium hydroxide 10% (NaOH), acetaldehyde 10% (CH₃CHO).

Bước 1: Cho 2 mL dung dịch NaOH 10% và 2 mL dung dịch I₂/KI vào ống nghiệm có chứa 0,5 mL CH₃CHO 10%.
Bước 2: Lắc nhẹ ống nghiệm, hơ nhẹ ống nghiệm trên ngọn lửa đèn cồn hoặc đặt vào cốc nước nóng, sau đó làm nguội. Theo dõi sự biến đổi màu của các chất trong ống nghiệm.

(Chưa có — sẽ bổ sung sau)

Bước tiến hành	Mục đích / Ý nghĩa	Phương trình / Giải thích
Cho CH₃CHO, NaOH và dung dịch I₂/KI vào ống nghiệm.	NaOH tạo môi trường base, KI tăng độ tan I₂, cho iod hóa ba lần ở nhóm –CH₃.	(màu nâu);
Hơ ấm nhẹ, để nguội	Tăng tốc độ phản ứng, kết tinh CHI₃ vàng khi nguội.

Bước tiến hành

Mục đích / Ý nghĩa

Phương trình / Giải thích

Cho CH₃CHO, NaOH và dung dịch I₂/KI vào ống nghiệm.

NaOH tạo môi trường base, KI tăng độ tan I₂, cho iod hóa ba lần ở nhóm –CH₃.

(màu nâu);

Hơ ấm nhẹ, để nguội

Tăng tốc độ phản ứng, kết tinh CHI₃ vàng khi nguội.

Phản ứng tạo Iodoform

Sau phản ứng, thu được kết tủa vàng nhạt của CHI3.

Phương trình hoá học của phản ứng:

Phản ứng xảy ra tương tự đối với acetone:

Dung dịch nâu nhạt dần, xuất hiện kết tủa vàng CHI₃.
Bản chất: Iod hóa ba lần tại carbon α, sau đó OH⁻ tấn công cắt C–C tạo CHI₃ và HCOONa.
Lưu ý thao tác: lắc nhẹ, hơ ấm vừa, không đun sôi.

C1: Vì sao dùng dung dịch I₂/KI thay vì I₂ tinh khiết? +

C2: Tại sao cần môi trường kiềm? +

C3: Vì sao dung dịch mất màu nâu? +

C4: Nếu thay CH₃CHO bằng CH₃COCH₃ thì kết quả ra sao? +

C5: Vì sao ethanol cũng cho phản ứng iodoform?+